Na przełomie XIX i XX wieku we Włoszech, niepokorna i wytrwała lekarka Maria Montessori opracowała nowatorski system wychowawczy. Maria pracowała z dziećmi niepełnosprawnymi intelektualnie, które były przez ówczesne społeczeństwo traktowane w sposób lekceważący i przedmiotowy. Jej metoda okazała się na tyle skuteczna, że z czasem rozszerzono jej stosowanie również na dzieci bez niepełnosprawności.
Koncepcja pedagogiczna Marii Montessori
Tradycyjne metody dydaktyczne wywoływały głęboki sprzeciw Marii Montessori. Można odnieść wrażenie, że w myśl tych metod dziecko jest przede wszystkim bezwolnym obiektem, który ma zostać odpowiednio ukształtowany przez dorosłych, a jego naturalne tendencje – stłumione. Włoska lekarka, natomiast, postrzegała dzieci jako wolne istoty, które obdarzone są zdolnościami do spontanicznego uczenia się. Wolność dziecka, jej zdaniem, powinna być szanowana, gdyż jest ona zalążkiem dziecięcej kreatywności. W metodzie Montessori nacisk kładziony jest na autonomiczne podejmowanie decyzji przez dziecko. Montessori dostrzegła, że dzieci w istocie chcą być samodzielne, chcą sobie poradzić z codziennymi obowiązkami i wcale nie trzeba ich do tego zmuszać. Należy natomiast respektować ich potrzebę niezależności i zaradności. Symbolem tego spostrzeżenia stał się chłopiec, który miał zwrócić się do Marii Montessori: „Pomóż mi zrobić to samemu„.
Praktyczne stosowanie metody Montessori
Współcześnie istnieją liczne przedszkola, kierujące się metodyką Marii Montessori. Zgodnie z tą metodą, kluczową rolę odgrywa odpowiednio zaadaptowane środowisko, które pozwala na rozwój zdolności nie tylko intelektualnych, ale też emocjonalnych i motorycznych. Rolą środowiska jest zapewnienie wspierających warunków, w których dziecko będzie uczyć się samo, a nie będzie biernym obiektem nauczania. Funkcja nauczyciela również rozumiana jest specyficznie. Dziecko i nauczyciel mają stworzyć bezpieczną i nacechowaną szacunkiem relację, a nauczyciel ma raczej umożliwiać, niż narzucać cokolwiek. Nauczanie Monstessori obfituje w zajęcia o charakterze praktycznym (jak przygotowanie posiłków, prace techniczne itp.), nie ma natomiast prac domowych.
Ponieważ środowisko gra tak ważną rolę, ważnym elementem metody Montessori są specjalistyczne pomoce edukacyjne. Obejmują one: karty, fiszki, akcesoria do modelowania, drewniane litery, edukacyjne domino, tablice do liczenia, koraliki, bryły, puzzle geograficzne i wiele innych. Przedmioty takie można wykonać samodzielnie, dysponując odpowiednią wiedzą. Pomoce Montessori zostały opracowane na podstawie obserwacji zachowania dzieci i zabaw, do których lubią wracać. Ich użycie opiera się na założeniu, że dzieci podczas nauki używają wszystkich zmysłów, a uczą się najskuteczniej, kiedy dana czynność sprawia im radość.
Podsumowując, metoda Montessori stanowi alternatywę dla pedagogiki tradycyjnej. W przeciwieństwie do tej ostatniej, docenia autonomię i potencjał dziecka. Edukacja rozumiana po montessoriańsku stanowi przestrzeń, w której dziecko może się rozwijać, nie będąc do tego przymuszanym, zgodnie ze swoimi wewnętrznymi potrzebami i zasobami.
MTR
