Każdy artysta malując swój obraz inspiruje się ciekawym lub ważnym dla siebie wydarzeniem bądź uczuciem. To najprostsza definicja inspiracji, przemawiająca do osób niezwiązanych z twórczością. Nie sposób przybliżyć źródeł inspiracji uniwersalnych dla każdego artysty, dlatego warto prześledzić rozwój każdego malarza z osobna. Przedstawimy zaledwie kilku malarzy i ich bogate źródła inspiracji tak, aby choć zarysować jak wiele kwestii może „uruchamiać” twórczość, kreatywność i wyobraźnię.
Różnorodność i wolność w sztuce najlepiej ukazują wszelkie muzea czy wystawy, także te interaktywne. Można chociażby wejść na stronę Sztuka dla ludzi https://sztukadlaludzi.pli przejść do eGalerii, gdzie ukaże nam się wiele prac, pokazujących różnorodne emocje, wrażenia czy inspiracje realizowane przeróżnymi technikami malarskimi. My zaś poszukując źródeł inspiracji konkretnych malarzy skupimy się na charakterystycznych reprezentantach polskiego i zagranicznego malarstwa.
Czym inspirują się znani malarze?
Jednym z popularniejszych polskich malarzy, który przeszedł ciekawą drogę rozwoju twórczego, jest Wojciech Weiss. Jego malarstwo przesycone jest najpierw dekadencką atmosferą (na przykład znany „Demon (W kawiarni)„, 1904), po 1905 roku charakteryzuje się przewagą bieli, następnie zostaje wzbogacone kolorami. Tematy poruszane przez artystę to przede wszystkim pejzaże i nagość, ale pojawiają się też większe, warstwowe dzieła symboliki, często inspirowane bezpośrednio prozą Stanisława Przybyszewskiego. Punktem zwrotnym w życiu Weissa był zakup uroczej chaty w Kalwarii. Tak więc dzięki bliskiemu kontaktowi z naturą w jego pracach pojawiają się japońskie inspiracje. Weiss dokładnie przestudiował zasady estetyczne i kompozycyjne japońskich drzeworytów, następnie je opracował i wykorzystał m.in. w rodzimych krajobrazach. Przykładem takiego obrazu może być W ogrodzie. Czerwona bluzka (Strzyżów, 1899). Swoją pasję do sztuki Dalekiego Wschodu artysta otrzymał od Feliksa Manggha Jasieńskiego, największego polskiego kolekcjonera i ewangelisty, jego drogiego przyjaciela.
Co ciekawe, kulturą Wschodu inspirował się również Zdzisław Beksiński. Dla tego malarza, szczególnie istotne z kolei były kwestie związane ze śmiercią i marnością życia (topos vanitas). Beksiński starł się odwzorowywać swoje sny, marzenia, przerażające apokaliptyczne wyobrażenia, które pojawiały się w jego głowie. Ciekawym i znanym szerokiej publiczności obrazem nawiązującym do tych wyobrażeń jest Pełzająca śmierć (1973). Z czasem w twórczości Beksińskiego pojawiły się także sadyzm, masochizm i erotyka. Często motywy te przenikały się, czego przykładem może być obraz bez tytułu z 1984 roku przedstawiający dwie postaci – ani wychudzone, ani będące samymi szkieletami, w miłosnym uścisku. Dla jednych interpretatorów jest to wniesienie odrobiny romantyzmu, czułości do przerażającego świata, dla innych – połączenie Erosa i Tanatosa.
Jedną z głównych inspiracji dla twórców są emocje. Tak jak w przypadku Beksińskiego malarze właśnie inspirują się tym, co czują, próbując przenieść swoje wizje na płótno czy deski. Wyrażają swoje uczucia na obrazach, kolorystyką podkreślają ich nasycenie i to, jak silny wpływ na nich mają, jednym z takich obrazów jest „Krzyk” Edvarda Muncha, który wyraża ból egzystencji jaki czuje współczesny człowiek.
Czy wydarzenia również mogą być inspiracją?
Najstarsze malowidła inspirowane wydarzeniami pojawiły się już w starożytności. Później zaobserwować można je w średniowieczu na malowidłach ściennych i iluminacjach rękopisów. Jednym z najpopularniejszych polskich malarzy, którzy swoje prace opierają na realnych wydarzeniach w przeszłości jest Jan Matejko. Większość jego obrazów inspirowana jest właśnie ważnymi, historycznymi wydarzeniami, które mają wpływ na losy jego kraju. Artystę na tle innych wyróżnia komponowanie tłumnych, wielopostaciowych scen, które rozwinięte zostały panoramicznie, rozgrywają się w pozbawionej głębi przestrzeni pierwszego planu. Inspiracją dla malarzy były również wydarzenia religijne. Jednym z najpopularniejszych jest „Ostatnia wieczerza” namalowana przez Leonardo da Vinci’ego. Sama religia także stanowi niewyczerpane źródło inspiracji, a malowidła i obrazy o tej tematyce są znane nawet laikom. W malarstwie polskim warto zwrócić uwagę na niezwykle ekspresyjne obrazy Jacka Malczewskiego, jak „Zmartwychwstanie” (1920) i „Św. Agnieszka” (1920-21). U malarza spotkać także można oryginalnie przetworzone obrazy o znaczeniu alegorycznym, ciekawe interpretacje wątków nie tylko biblijnych, ale i mitologicznych (np. „Thanatos„, „Thanatos I„, „Thanatos II„)
Podsumowanie
Nie da się podać konkretnej inspiracji dla wszystkich twórców. Każdy malarz posiada swoją własną, odrębną muzę. Często wpływ na całą twórczość ma nie tylko czas, w którym artysta żyje i prądy czy trendy, które są wówczas dominujące. Niemniej jednak oczywiste piętno wywierają także dzieciństwo, sposób wychowania bądź ważne, nawet traumatyczne, wydarzenie. Bywa, że swoiste piętno wywierają także zdarzenia o charakterze historycznym lub jednostkowym zaczerpnięte z historii innego człowieka, które zostaje przefiltrowane przez indywidualną wrażliwość artysty. Sztuka nie ma w sobie żadnych ograniczeń lub określonych granic. Poprzez malarstwo można wyrazić swoje wszystkie emocje, przelać na płótno to, co wzbudza zachwyt, zaciekawienie czy smutek albo w sposób twórczy pobudza wyobraźnię.
OLI
