Palec młotkowaty to deformacja charakteryzująca się wygięciem palca w taki sposób, że zaczyna on przypominać młotek. Przeprost występuje w stawach: międzypaliczkowych bliższych (PIP) i śródstopno- paliczkowych (MTP). Najczęściej dotyczy drugiego i trzeciego palca, rzadziej czwartego, sporadycznie piątego. Opisywaną deformację dzieli się na: miękką (korektywną) – tzn. taką, która poddaje się manualnemu prostowaniu oraz sztywną (niekorektywną), cechującą się niemożnością prawidłowego ustawienia palca. Jakie są przyczyny i sposoby leczenia palca młotkowatego?
Palec młotkowaty – przyczyny
Za patogenezę choroby uważa się zaburzenia równowagi mięśniowej pomiędzy tzw. mięśniami krótkimi i długimi stopy, zginaczami i prostownikami danego palca. Co najczęściej doprowadza do takiego stanu?
Za najważniejszą przyczynę występowania palców młotkowatych uznaje się noszenie niewłaściwie dobranego obuwia. Zwężenie u nasady wywiera ucisk na paliczki, a wysoki obcas wymusza zgięcie grzbietowe w stawach śródstopno-palcowych stopy. Schorzenie często dotyka kobiet, ponieważ to właśnie panie noszą zwykle buty na wysokim obcasie o wąskich noskach. Na stawach nieustannie poddawanych drażnieniom mechanicznym pojawiają się nagnioty, powodujące ból i utrudniające poruszanie. Zdarza się, że palce młotkowate występują wspólnie z płaskostopiem poprzecznym i haluksami.
Deformacja palucha powoduje spychanie innych palców od prawidłowej osi ułożenia- co skutkuje jego wygięciem. Za czynnik predysponujący do rozwoju wady zalicza się również nadmierną długość palca II i III, gdy są dłuższe od pozostałych, może dojść do ucisku szczytu palca przez obuwie. Palec młotkowaty może być także następstwem urazów albo zaburzeń neurologicznych (np. stanu po udarze mózgu, niedowładów i porażeń kończyn).
Objawy palców młotkowatych
Do objawów, mogących świadczyć o palcach młotkowatych, należą:
- sztywność palca i ból;
- zmiany w wyglądzie palców stóp- dochodzi do typowego dla tego schorzenia wygięcia;
- nagniot – lokalizujący się zwykle nad stawem paliczka;
- współwystępowanie palucha koślawego, płaskostopia poprzecznego i nadmiernego wydłużenia II lub III palca;
- podwichnięcia i zwichnięcia stawu, które utrudniają poruszanie się- w zaawansowanych stadiach choroby.
Leczenie zachowawcze palca młotkowatego
Jeśli deformacja nie jest bardzo zaawansowana, można próbować korygować ją za pomocą fizjoterapii. Do metod leczenia zachowawczego, zalicza się ćwiczenia, które mają na celu relaksację mięśni, aktywację mięśni, które uległy osłabieniu, wzmocnienie tych grup mięśni, które mogą odciążyć stopę- zmniejszyć przykurcz zginaczy i ścięgien prostowników chorego palca. W rehabilitacji wykorzystuje się terapię manualną. W początkowej fazie dolegliwości, pacjentom zaleca się zmianę butów na te z płaskim obcasem i bez zwężeń na czubku. Warto także zastosować, miękkie osłony na palce, albo ortez mające za zadanie chronić staw międzypaliczkowy bliższy. Wspomożenie dla prawidłowego ułożenia stopy stanowią również wkładki ortopedyczne, a zwłaszcza te wyposażone w pelotę metatarsalną, która ma odciążyć palce.
Operacja palca młotkowatego
Jeżeli leczenie zachowawcze nie przynosi oczekiwanych rezultatów, konieczna może okazać się operacja. W przypadku występowania deformacji korektywnej, wystarczającym rozwiązaniem jest zabieg na tkankach miękkich, polegający na wydłużeniu lub przecięciu odpowiednich ścięgien.
Wśród sposobów operacyjnego leczenia palca młotkowatego wyróżnia się między innymi:
- operację Girdelstona – wykorzystuje się ścięgna zginacza palca długiego;
- operację Pisaniego – w tej metodzie korzysta się ze ścięgien zginacza palca krótkiego.
Powyższe metody są wykorzystywane w mało zaawansowanych zwyrodnieniach, jeżeli deformacja jest poważna, wskazane jest usunięcie powierzchni stawowych- artrodeza, wydłuża się także ścięgna prostownika palca, skraca paliczki, jeśli palec jest zbyt długi i przemieszcza zginacz palca w miejsce prostownika, aby obniżyć palec. Po operacji należy zgłaszać się na wizyty kontrolne. Powrót do całkowitej sprawności jest możliwy po kilku miesiącach od zabiegu operacyjnego. Ostatnio coraz popularniejsze stają się metody miniinwazyjne korekcji młotkowatości, polegające na odpowiednim przycięciu lub wydłużeniu ścięgien danego palca wraz z wykonaniem osteotomii, czyli przecięć kości na odpowiednim poziomie. Jeśli u pacjenta występują dodatkowo haluksy, konieczna jest jednoczasowa korekcja tego zniekształcenia.
Więcej na temat samej operacji – pod adresem: operacjestopy.pl/zabiegi-operacyjne/operacja-palca-mlotkowatego/
Rehabilitacja po operacji
Po operacji należy nosić obuwie, które nie uciska miejsca, w którym dokonane było zespolenie kości. Całkowicie normalnym zjawiskiem jest występowanie obrzęku po zabiegu- ulgę może przynieść stosowanie zimnych okładów, na ból pomagają tabletki przeciwbólowe dostępne bez recepty.
Rehabilitacja powinna przebiegać pod kontrolą wykwalifikowanego fizjoterapeuty, który dąży do mobilizacji wybranych stawów stopy (poza tymi stawami, w których usunięto powierzchnie stawowe). Fizjoterapia po zabiegu ma utrzymać efekt zabiegu. Celem jest przywrócenie prawidłowego obciążenia stopy w pozycji stojącej i w poszczególnych fazach podporowych chodu. Często zabezpiecza się operowany palec- przystosowanym do tego plastrem, tak by nie uległ on urazom mechanicznym i był utrzymany w prawidłowej pozycji. Bardzo istotne jest, by nie powrócić do nawyku noszenia zwężanych butów na wysokim obcasie, ponieważ mogłoby to zaprzepaścić efekty uzyskane po operacji.
Powikłania palca młotkowatego
Zignorowanie problemu powoduje pogłębianie się deformacji, co może prowadzić do: zaburzeń postawy, wrastania paznokcia, zwichnięcia stawu i powstawania bolesnych odcisków. Jeżeli podejrzewasz u siebie opisywane zwyrodnienie, jak najszybciej skonsultuj się z ortopedą.
Materiał partnera
