Wysoki poziom cholesterolu kojarzony jest głównie z nadwagą i otyłością. Chociaż taka zależność jest zjawiskiem często spotykanym, z hipercholesterolemią mogą zmagać się osoby szczupłe. Powód? Zaburzenia gospodarki lipidowej niekiedy są zapisane w genach. Sprawdź, kto jest narażony na ryzyko hipercholesterolemii rodzinnej.
Cholesterol a waga to powszechnie znana zależność, choć nie można generalizować. Nadmierna masa ciała jest jednym z czynników predysponujących do wysokiego poziomu cholesterolu, ale istnieją przypadki osób szczupłych, których stężenie lipoprotein frakcji LDL znacznie przekracza obowiązujące normy.
Związek nadwagi i otyłości z hipercholesterolemią
Nadwaga i otyłość to problemy, których źródło zwykle tkwi w nieprawidłowym sposobie odżywiania. W diecie takich osób przeważają tłuszcze pochodzenia zwierzęcego, żywność wysokoprzetworzona, nadmiar cukrów prostych.
Warto wiedzieć, że produkty spożywcze pochodzenia zwierzęcego (np. mięso, mleko, nabiał i inne przetwory mleczne) stanowią źródło nasyconych kwasów tłuszczowych. Ich ilość w codziennej diecie nie powinna przekraczać 10% zapotrzebowania energetycznego[1], zaś każdy 1% nadwyżki przyczynia się do wzrostu poziomu cholesterolu nawet o 1,6 mg/dl[2].
Żywność o wysokim stopniu przetworzenia, w tym dania typu fast food stanowią źródło izomerów trans kwasów tłuszczowych. Powstają one nie tylko w procesie przemysłowego utwardzenia tłuszczów roślinnych, ale również na skutek smażenia w wysokiej temperaturze z wykorzystaniem oleju roślinnego. Z kolei tłuszcze trans – nie dość, że przyczyniają się do zwiększenia poziomu cholesterolu LDL, to jeszcze obniżają stężenie cholesterolu HDL.
Hipercholesterolemia zapisana w genach?
Skłonność do wysokiego poziomu cholesterolu LDL może być zapisana w genach. Oznacza to ryzyko rozwoju hipercholesterolemii bez względu na masę ciała.
Za powstawanie hipercholesterolemii rodzinnej odpowiada mutacja genu receptora LDL (LDLR), genu apolipoproteiny B-100 lub genu PCSK9[3]. W efekcie już małe dzieci mogą mieć problem z poważnymi zaburzeniami lipidowymi, których konsekwencją bywa miażdżyca w młodym wieku. Wcale nie musisz więc zmagać się z otyłością, aby być narażonym na podwyższony cholesterol.
Należy zatem zwrócić szczególną uwagę na przypadki podwyższonego poziomu cholesterolu w rodzinie oraz na wszelkie incydenty sercowe u najbliższych – zwłaszcza, gdy doszło do nich w młodym wieku.
Pamiętaj! Jeśli z hipercholesterolemią zmagają się oboje rodzice, ryzyko zachorowania ich dzieci wynosi nawet 75%[4].
Jak rozpoznać hipercholesterolemię rodzinną?
Hipercholesterolemia rodzinna, w przeciwieństwie do klasycznej hipercholesterolemii, może dawać pewne objawy. Zalicza się do nich m.in.:
- występowanie kępków żółtych,
- nawracające stany zapalne ścięgna Achillesa,
- bóle dławicowe w klatce piersiowej,
- rąbek starczy rogówki[5].
Niestety choroba nie zawsze daje o sobie znać – chory może dowiedzieć się o jej istnieniu za późno, np. po wystąpieniu zawału serca czy udaru mózgu. Dlatego koniecznością jest regularne wykonywanie lipidogramu oraz – jeśli istnieją wskazania – tzw. skriningu kaskadowego.
Lipidogram
Lipidogram jest badaniem diagnostycznym, którego istotą jest oznaczenie stężenia poszczególnych frakcji lipoprotein i lipidów. O zaburzeniach świadczą wyniki przekraczające poniższe normy:
- cholesterol całkowity < 190 mg/dl,
- cholesterol LDL < 115 mg/dl,
- cholesterol HDL > 45 mg/dl u kobiet i 40 mg/dl u mężczyzn,
- triglicerydy < 150 mg/dl.
Skrining kaskadowy
Skrining kaskadowy jest badaniem, które pozwala ocenić, czy zaburzenia lipidowe mają związek z mutacją genową. Ocenie podlega poziom cholesterolu LDL, a także badania molekularne poszczególnych członków rodziny.
Zadbaj o optymalny poziom cholesterolu
Jeśli istnieje podejrzenie hipercholesterolemii rodzinnej, nie uciekniesz od tego problemu. Możesz jednak zminimalizować ryzyko konsekwencji zdrowotnych poprzez utrzymywanie optymalnego poziomu cholesterolu. Kluczową rolę odgrywa dieta – z ograniczeniem spożycia nasyconych kwasów tłuszczowych i izomerów trans na rzecz nienasyconych kwasów tłuszczowych.
Już sama zamiana masła na miękką margarynę kubkową, taką jak Optima Cardio, pozwala obniżyć stężenie cholesterolu LDL o 7,7 mg/dl[6]. Warto więc dokonywać świadomych wyborów żywieniowych, które przyczyniają się do poprawy stanu zdrowia.
[1] https://ncez.pzh.gov.pl/wp-content/uploads/2021/03/broszura-tluszcze-3.pdf
[2] Wytyczne ESC/EAS dotyczące postępowania w dyslipidemiach: jak dzięki leczeniu zaburzeń lipidowych obniżyć ryzyko sercowo‑naczyniowe (2019); Zeszyty edukacyjne. Kardiologia polska 3/2020
[3] Katarzyna Grabańska i wsp. Genetyczne zaburzenia przemiany lipidów — opis przypadku; Forum Zaburzeń Metabolicznych 2011, tom 2, nr 1, 74–84
[4] https://www.mp.pl/pacjent/cholesterol/hipercholesterolemia/140975,hipercholesterolemia-rodzinna
[5] https://www.mp.pl/pacjent/cholesterol/hipercholesterolemia/140975,hipercholesterolemia-rodzinna
[6] https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9180239/
Materiał partnera
